Verantwoording

Doel. Kenmerkend voor de bouw is dat vele partijen afzonderlijk aan een project werken, daarbij de voor hen noodzakelijke informatie verzamelen en hun eigen model van het project bouwen. Sommigen zijn bij het gehele project betrokken, anderen bij een deel, sommigen behandelen een enkel aspect, anderen meerdere. Er is niet een enkel model dat het gehele project omvat, het project is verspreid over meerdere aspectmodellen. Tussen die aspectmodellen moeten gegevens worden uitgewisseld en dat vraagt om een goede informatie-infrastructuur. Die wordt geboden door - onder meer - een verzameling concepten met hun onderlinge relaties.

Concepten zijn veralgemeniseringen van de dragers van informatie, voor de bouw: bouwbegrippen. Bouwbegrippen zijn in veel documenten benoemd en gedefinieerd, maar tussen die benoemingen en definities bestaat veel ruis. Voor een goede gegevensuitwisseling is het daarom van belang dat gebruik kan worden gemaakt van zoveel mogelijk ruisvrije begrippen. En gezien de intensieve inzet van informatietechnologie zullen de begrippen interpreteerbaar moeten zijn voor computerapplicaties. Ontologiëen in de zin van Web Ontology Language (OWL) bieden hiervoor een platform. OWL biedt echter alleen het gereedschap en de techniek, het gaat om de inhoud. Voor de inhoud is kennis en inzicht nodig om de juiste begrippen en de relevante relaties daartussen te benoemen en te definiëren.

Bouwbegrippen kunnen worden verzameld uit bestaande classificatiesystemen, normen, regelgeving, catalogi e.d. Het betreft objecten die dragers van informatie zijn en de soorten gegevens die over die objecten worden verzameld en uitgewisseld. Voor de uitwisseling van gegevens zijn definities van gegevenssoorten essentieel, aangezien juist daar fouten worden gemaakt door verkeerde interpretatie. Gegevenssoorten zijn afhankelijk van de context waarin ze worden gebruikt, de objecten vormen die context. Een gegeven als 'hoogte' is op zich ondubbelzinnig, maar kan alleen worden gekwantificeerd als er een dimensie (bijvoorbeeld millimeter) aan wordt toegevoegd zodat de eraan toegekende waarde correct wordt geïnterpreteerd, 'hoogte' moet derhalve met de dimensie worden uitgebreid om uitwisselbaar te zijn: 'hoogte (mm)', hoogte (in), hoogte (km). Gekoppeld aan het object 'Deur' vraagt 'hoogte' nadere precisering, zoals 'dagmaathoogte', 'inbouwhoogte', enz. In algemene zin kunnen deze verschillende hoogten worden samengevat door een verwijzing naar de geometrie, maar essentieel voor 'Deur' in algemene zin is de hoogte van de doorgang, die direct te maken met de functie van de Deur. Voor de gegevensuitwisseling over Deuren is de 'doorgangshoogte' in het kader van de functie 'Doorgang' een bepalend gegeven, modelmatig wordt dit uitgewerkt door een functie 'Doorgang' te koppelen aan het object 'Deur', en aan de functie 'Doorgang' een gegeven te koppelen van het type 'hoogte' met een daarbij behorende dimensie (bijv. 'mm'). In Bouwconcepten is 'Deur' onder meer afgeleid van 'Doorgang', 'Doorgang' heeft een element 'Opening' en 'Opening' heeft een 'Geometrie' en een 'Locatie'. In deze uitwerking is de 'doorgangshoogte' dus een onderdeel van de geometrie van de opening.

Hiërarchie. Een hiërarchische ordening van concepten biedt de mogelijkheid van verschillende abstractieniveaus. Deze moeten wel zorgvuldig worden gekozen omdat de eigenschappen van een supertype worden overerfd door de subtypen. In OWL is een supertype een selectie van concepten met overeenkomstige eigenschappen, een concept kan 'lid' zijn van meerdere supertypen met elk een eigen set van eigenschappen. Bouwconcepten gebruikt supertypen voor verschillende gegevensdomeinen, zoals 'Systeem' en 'Functie', met daaronder specialisaties van die domeinen. Concepten ontlenen hun eigenschappen aan deze domeinen. Zo wordt een 'Systeem' gekenmerkt door een 'Functie', van 'Systeem' afgeleide concepten hebben een van 'Functie' afgeleide specifieke functie. Bijvoorbeeld een 'Bouwconstructie' heeft een 'Constructieve functie'. Aan 'Functies' zijn 'Prestaties' gekoppeld, zoals 'Brandwerendheid' als 'Prestatie' van een 'Afsluitfunctie', wat een 'Functie' is van een 'Afsluitconstructie' die 'Deur' als subtype heeft, waardoor 'Brandwerendheid' een 'Prestatie' kan zijn van een 'Deur'.

Naamgeving. Concepten worden aangeduid met hun naam, maar de naam van een concept is niet eenduidig: namen zijn taal- en spellingsafhankelijk, concepten kunnen meerdere namen hebben of een naam kan betrekking hebben op meerdere concepten. OWL biedt de mogelijkheid om concepten voor identificatie naamsonafhankelijk te maken door niet-naamsgebonden URI, namen worden dan aan het concept gebonden als annotatie. Bouwconcepten gebruikt deze mogelijkheid, met als een van de voordelen dat hetzelfde model eenvoudig in verschillende talen (momenteel Nederlands en Engels) kan worden gerepresenteerd, bovendien vormen synoniemen en homoniemen geen probleem.

2015-01-15.